Kościół pw. Świętej Trójcy w Lubomlu, to, według ukraińskich kryteriów, zabytek o znaczeniu narodowym. Praca przy nim wymaga szczególnej ostrożności i wielu zabiegów formalnych. Przede wszystkim zgód z Ministerstwa Kultury Ukrainy, opartych na obszernej, szczegółowej i precyzyjnej dokumentacji. Bo to najstarszy rzymskokatolicki kościół na Wołyniu.
Historia początku parafii i budowy kościoła związana jest z królem Władysławem Jagiełło, często bywającym w Lubomlu i polującym w okolicznych lasach. Według legendy, gdy król wraz ze swoimi rycerzami został otoczony przez Tatarów, wzniósł modlitwy do Matki Bożej z prośbą o pomoc. Po pokonaniu wroga Jagiełło nakazał wybudować na miejscu potyczki świątynię.
Za datę założenia parafii w Lubomlu przyjmuje się przełom lat 1409/1410. Decydująca rola Władysława Jagiełły w jej powstaniu nie budzi wątpliwości historyków. Długosz napisał o pobycie króla w Lubomlu w roku 1409, w okresie świąt Bożego Narodzenia, i wybudowaniu tam z jego rozkazu drewnianego kościoła rzymskokatolickiego. Właśnie temu wydarzeniu jest przypisywane powstanie parafii. Nadal działa, a proboszcz, Jan Buras, Zabiega od lat remont dwóch zabytkowych budynków.
Obecny budynek świątyni pochodzi z połowy XVI wieku. Pod koniec XVII w. dobudowano do kościoła wolnostojącą, barokową dzwonnicę.
Obiekt wymaga pilnych prac konserwatorskich. W fatalnym stanie jest dach kościoła. Problemem wymagającym interwencji jest też stojąca w kryptach świątyni woda.
Dzięki finansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury fundacja kontynuowała w 2023 roku prace nad skompletowaniem aktualnych dokumentów, potrzebnych do renowacji kościoła św. Trójcy w Lubomlu. W chwili obecnej czekamy na akceptację projektu przez ukraińskie Ministerstwo Kultury.
Opracowana w ramach projektu szczegółowa dokumentacja architektoniczna, archeologiczna i geologiczna jest podstawą do uzyskania zgody na rozpoczęcie remontu dachu oraz powadzenia w przyszłości dalszych prac ratunkowo – konserwatorskich.
