Z radością informujemy o zakończeniu kolejnego etapu prac porządkowo-ratunkowych na historycznym cmentarzu w Zbarażu. Dzięki zaangażowaniu specjalistów oraz wsparciu finansowemu z konkursu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego organizowanego przez Instytut Polonika udało się osiągnąć kluczowe cele projektu, który przyczynił się do ochrony tego wyjątkowego miejsca pamięci.
W ubiegłych latach przed zniszczeniem zabezpieczono aż 270 starych nagrobków. W 2024 roku projekt objął kolejne prace ratunkowe i konserwatorskie, tym razem przy 45 nagrobkach położonych w nowej części cmentarza. Kontynuacja tych działań jest istotnym elementem naszej misji, mającej na celu ochronę polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą.
Prace wykonano zgodnie z zatwierdzonym programem. Na powierzchni 5000 m² w pobliżu zabytkowych nagrobków oraz tych zabezpieczonych w latach 2020–2021 przeprowadzono gruntowne prace porządkowe. Teren wysprzątano, usunięto krzewy i zarośla, wykoszono trawę i rośliny jednoroczne, a także uprzątnięto śmieci.
Przeprowadzono także specjalistyczne usunięcie drzew, przekraczając zakres przewidziany w projekcie – zamiast trzech, usunięto cztery duże drzewa, a także usunięto uschnięte fragmenty z trzech kolejnych. Pnie zostały ścięte na kawałki, a drewno wywieziono z terenu cmentarza, który następnie dokładnie uporządkowano.
W ramach prac porządkowo-zabezpieczających podjęto działania przy 45 zabytkowych nagrobkach. Nagrobki zostały oczyszczone ręcznie z mchów i porostów przy pomocy miękkich szczotek, a w niektórych przypadkach używano niewielkich ilości wody bez dodatku środków chemicznych. Powierzchnie kamienia poddano dezynfekcji. Przewrócone i przechylone nagrobki zostały zdemontowane, fundamenty wyrównano i wzmocniono nowymi kamieniami, a kamienne elementy ponownie ustawiono na izolacji poziomej wykonanej z folii fundamentowej. Pęknięte fragmenty zostały sklejone W niektórych nagrobkach zastosowano trzpienie ze stali nierdzewnej lub włókna szklanego w celu wzmocnienia łączeń. Wszystkie etapy prac zostały udokumentowane fotograficznie.
Projekt ten nie byłby możliwy bez finansowania uzyskanego w ramach konkursu Instytutu Polonika.
Cmentarz w Zbarażu to nie tylko miejsce pochówku, ale także cenny zapis historii i tradycji. Dzięki podjętym pracom możliwe było ocalenie wielu elementów tego dziedzictwa od zapomnienia, co stanowi nasz wspólny wkład w pielęgnowanie pamięci o przeszłości.
Zakończenie tego etapu działań jest dla nas motywacją do kontynuowania wysiłków na rzecz ochrony polskich nekropolii za granicą. Zapraszamy do śledzenia naszych dalszych inicjatyw oraz wspierania kolejnych projektów, które mają na celu ratowanie wspólnego dziedzictwa.
